Ήταν η απαρχή μιας μεγάλης νύχτας και μιας δύσκολης εβδομάδας για την ομάδα του ΠΙΚΠΑ (στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι πρόσφυγες που κατοικούσαν ήδη στο ΠΙΚΠΑ, οι οποίοι επέδειξαν πραγματική αλληλεγγύη και κατανόηση της κατάστασης των νεοαφιχθέντων προσφύγων, και πολλοί εθελοντές και πολλές εθελόντριες), καθώς και για πολλές ομάδες και οργανώσεις που πρόσφεραν πολύτιμη υποστήριξη.
Συνολικά, το Σάββατο 26 Μαΐου, 1.000 άνθρωποι έφυγαν από το Hot-Spot Μόριας αναζητώντας ασφάλεια μετά τα βίαια επεισόδια. Η πορεία προς την πόλη μιας μεγάλης μερίδας διακόπηκε από την αστυνομία, αλλά εν τέλει πολλοί άνθρωποι -συμπεριλαμβανομένων πολλών οικογενειών- κατάφεραν να φτάσουν στο ΠΙΚΠΑ δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι προτιμούσαν να διαμείνουν σε πάρκα και παραλίες αντί της επιστροφής τους στη Μόρια. Εν τέλει, το απόγευμα του Σαββάτου, το ΠΙΚΠΑ είχε 350 νεοαφιχθέντες, το House of Humanity στη Λάρσο είχε 370 αφιχθέντες, ενώ περίπου 250 άνθρωποι μεταφέρθηκαν από τις αρχές στο Stage Two της Συκαμνιάς. Η ομάδα του ΠΙΚΠΑ έκανε ξεκάθαρο από το Σάββατο ότι δε δύναται να δεχτεί περισσότερους ανθρώπους, όπως και έπραξε.
Αυτήν τη στιγμή, περίπου 280 επιπλέον άνθρωποι βρίσκονται ακόμη στο ΠΙΚΠΑ, ενώ οι παλιοί κάτοικοι είναι 100. Τη Δευτέρα και την Τρίτη, περίπου 10 οικογένειες μεταφέρθηκαν στο Καρά-Τεπέ. Περίπου 20 άνθρωποι που διαμένουν στο ΠΙΚΠΑ μετακινούνται σήμερα στην ηπειρωτική χώρα. Ο επιπλέον αριθμός ανθρώπων μεταφέρει δυσβάσταχτη πίεση σε ένα μικρό, ανεξάρτητο κέντρο φιλοξενίας, όπως το ΠΙΚΠΑ, το οποίο κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπροστά στην απουσία της Ύπατης Αρμοστείας και του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής κατά τη διάρκεια των πρώτων κρίσιμων εικοσιτετραώρων. Οι ανάγκες είναι πολλές και υπάρχει σημαντική έλλειψη πόρων. Η παρούσα κατάσταση είναι μη βιώσιμη και σύσσωμη η ομάδα του ΠΙΚΠΑ -συμπεριλαμβανομένων των εθελοντών και των κατοίκων του ΠΙΚΠΑ- επιθυμεί την όσο το δυνατόν ταχύτερη επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας και τη λήξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Πρόσφατα ξεκινήσαμε την προετοιμασία ενός σχεδίου εκτάκτου ανάγκης, του οποίοι η ωριμότητα υλοποίησης βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στο 50%. Το σχέδιο έκτακτης ανάγκης συντάσσεται ώστε να μας επιτρέψει να ανταποκριθούμε είτε σε καταστάσεις μαζικών ροών προς το νησί είτε σε περιπτώσεις που χρειάζεται να εκκενωθεί το Μόριας. Το σχέδιο επιτρέπει την προσωρινή (1 έως 3 ημέρες) παροχή καταφυγίου σε περίπου 300 ανθρώπους. Αποφασίσαμε να συντάξουμε ένα τέτοιο σχέδιο μπροστά στην επιδείνωση των συνθηκών στο Hot-Spot Μόριας και στο φόβο μας ότι αυτό μπορεί να επιφέρει καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης δύσκολα διαχειρίσιμων από τις αρχές. Δυστυχώς οι φόβοι μας αποδείχτηκαν ρεαλιστικοί.
Από το 2012 λειτουργούμε ως ένα μικρό κέντρο φιλοξενίας βάσει κοινοτικών αρχών για τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις προσφύγων. Όλα αυτά τα χρόνια, έχουμε φιλοξενήσει περισσότερους από 30.000 πρόσφυγες, δίχως κάποια οικονομική στήριξη από το κράτος, την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την Ύπατη Αρμοστεία. Παρά τη μακρόχρονη και διεθνώς αναγνωρισμένη συμβολή του ΠΙΚΠΑ στις διαδικασίες υποδοχής των προσφύγων στο νησί της Λέσβου, οι αρχές μάς αντιμετωπίζουν στην καλύτερη των περιπτώσεων με αδιαφορία, ενώ στη χειρότερη με εχθρότητα, δημιουργώντας πολλαπλά προβλήματα και εμπόδια. Ενδεικτικά, το πρωί της 25 ης Μαΐου, η ΔΕΥΑΛ έκοψε την παροχή νερού στο ΠΙΚΠΑ όπου φιλοξενούνταν 100 άνθρωποι. Ωστόσο, το ίδιο βράδυ, το ΠΙΚΠΑ κλήθηκε να ανταποκριθεί για ακόμη μια φορά στο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε.
Ενώ μας ζητήθηκε να προσφέρουμε στη λύση του αδιεξόδου που δημιουργήθηκε, ασκήθηκε κριτική και γίναμε αποδέκτες μιας επίθεσης για τον τρόπο που πράξαμε. Οι αρχές δεν παρέχουν κάποια λύση και φαίνονται ανίκανες να εγγυηθούν την προστασία και την ασφάλεια των ανθρώπων για τους οποίους είναι υπεύθυνες. Αυτό προκαλεί μεγάλη αβεβαιότητα μεταξύ των προσφύγων και δυσκολεύει επίσης το δικό μας σχεδιασμό. Όσο η ασφάλεια αυτών των ανθρώπων δεν είναι εγγυημένη υπό τις παρούσες συνθήκες, αυτοί αρνούνται να επιστρέψουν στο Hot-Spot Μόριας.
Η Συμφωνία μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας μετέτρεψε τη Λέσβο σε ένα νησί-φυλακή. Ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων βρίσκονται στο νησί. Το Hot-Spot της Μόριας έχει τριπλάσιο αριθμό ανθρώπων απ’ αυτόν για τον οποίο σχεδιάστηκε. Η αβεβαιότητα που προκάλεσε η Συμφωνία μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας, η απουσία ποιοτικών διαδικασιών ασύλου, οι απάνθρωπες συνθήκες και ο υπερπληθυσμός έχουν ως αποτέλεσμα ένα επικίνδυνο αμάλγαμα, οδηγώντας σε βίαια επεισόδια που θέτουν σε κίνδυνο τις ζωές των ανθρώπων. Απομακρυνόμενοι από τις εστίες πολέμων και συγκρούσεων, οι άνθρωποι που καταφτάνουν στην Ευρώπη αναζητώντας ασφάλεια συναντάνε εν τέλει μεγαλύτερη ανασφάλεια και
κίνδυνο.
Καλούμε το Ελληνικό κράτος και τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να άρουν το γεωγραφικό περιορισμό και να ανοίξουν τα νησιά και την Ελλάδα, καθώς και να κατανέμουν την ευθύνη μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχει ανάγκη να υλοποιηθεί το πλάνο ανοίγματος νέων μεγάλων κέντρων στην ηπειρωτική χώρα, τα οποία να εγγυόνται αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Εάν δεν αποσυμφορηθούν τα νησιά, η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης θα διαρκέσει, ή θα επιδεινωθεί, με τις νέες αφίξεις από Τουρκία. Η παρούσα συνθήκη θέτει τόσο τους πρόσφυγες, όσο και τις τοπικές νησιωτικές κοινότητες σε μια δύσκολα διαχειρίσιμη κατάσταση. Κατανοούμε τις ανησυχίες της τοπικής κοινότητας και ως τοπική ομάδα εργαστήκαμε για πολλά χρόνια από κοινού προς τη διαρκή εξεύρεση λύσεων. Ταυτόχρονα, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε το γεγονός ότι οι πρόσφυγες κρατούνται στοιβαγμένοι σε Hot-Spots υπό απάνθρωπες συνθήκες, μακριά από το δημόσιο βλέμμα.